Aleksandr Skorobogatov
De 74e Arkprijs van het Vrije Woord is toegekend aan de van origine Wit-Russische auteur Aleksandr Skorobogatov. Onafgebroken klaagt hij het tekort aan mededogen en democratisch bewustzijn aan bij de dictaturen van zijn geboorteland en van de Sovjet-Unie.
Aleksandr Skorobogatov (Grodno, 1963) werd geboren in Belarus en studeerde in Minsk, Parijs en Moskou. Op zijn achttiende besloot hij zich volledig aan zijn schrijverschap te wijden: hij kon niet toezien hoe zijn wereld door machtshebbers werd vernietigd en wilde daarvan getuigen met zijn pen. Begin jaren negentig week hij van Rusland om persoonlijke redenen uit naar Vlaanderen en vestigde zich in Antwerpen. Skorobogatov is auteur van fictie: zijn spraakmakende debuutroman Sergeant Bertrand (1991) groeide uit tot een klassieker en bereikte wereldwijd een miljoenenpubliek. In 2015 verscheen Portret van een onbekend meisje, in 2020 De wasbeer.
Met regelmaat lezen we zijn oorlogskronieken in de media waarin hij vooral sinds de Russische inval in Oekraïne getuigt van zijn woede, verdriet, onmacht en angst. Tegelijk brengt hij met zijn binnen-buitenstaandersblik ongezien scherpe en leerrijke analyses. Die werden gebundeld in Oorlogskronieken. Verhalen uit Belarus, Rusland en Oekraïne (2023). Inmiddels gaat het schrijven onverminderd voort.
Hij uitte zich als een onvoorwaardelijk aanhanger van de net vermoorde dissident Aleksej Navalny. Van hem leerde hij ‘nergens bang voor te zijn’, wel zich te verzetten tegen elke muilkorving van de waarheid door een tiranniek bewind, en zich rücksichtlos in te zetten voor de rechtsstaat en vrijheid van meningsuiting. Van deze moed getuigt Skorobogatov elke dag, en dat geldt ook op een diep persoonlijk niveau: jaren geleden werd zijn jonge zoon in Rusland vermoord.
In deze oorlogstijd aan de poorten van Europa, 2 jaar na de start van de invasie in Oekraïne, brengt het Arkcomité met Alexandr Skorobogatov als laureaat een ode aan zij die onrecht en machtsmisbruik op gevaar voor eigen leven blijven duiden met het vrije woord.
© foto: Thierry Geenen